Radyoterapi Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Her hasta için uygulanacak radyasyon dozu ve tedavi günü sayısı farklılık göstermektedir. Radyoterapi her gün bir tedavi olarak uygulanmakla birlikte nadir olarak da günde 2 kez tedavi verilebilmektedir. Genellikte tedavi başında doktorunuz size kaç gün tedaviye geleceğinizi bildirmektedir. Bazı durumlarda tedavi sonunda, hastalığın durumu veya şikayetlere göre tedavi sayısı değişiklik gösterebilmektedir. Eksternal radyoterapi, günlük küçük dozlarda, haftanın 5 günü Pazartesi’den Cuma’ya kadar olacak sekilde uygulanmaktadır. Bazı tümör tiplerinde her fraksiyon arasındaki zaman, doktorunuz tarafından planlanarak konulmaktadır.  Bu uygulama, normal dokuların toparlanması ve tamiri için zaman kazandırmaktadır. Tedavilerin arka arkaya uygulanması önemli olup, doktorunuz ile konuşmadan tedavinin yarıda kesilmesi veya uzun aralar verilmesi zararlı olabilir. Tedaviye ara verildiği günler, tedavinin toplam fraksiyon sayısını değiştirmediğinden tedavi sonuna gün olarak eklenmektedir. Tedavi şemanızın uygulanmasında radyoterapi terapistleri size yardımcı olacaktır.

Tedavi aşaması

Radyoterapi uygulaması, radyolojide film çektirmeye benzemektedir.  Kullanılan cihazlar genellikle lineer akseleratör cihazları olup radyoterapide temel olan tedavinizi yönlendirecek ekiptir. Cihaz tek başına tedavi yapmamaktadır, teknoloji ne kadar gelirse gelişsin, tedavinizi yönlendirecek doktor, hemşire, radyoterapi teknikeri ve medikal fizik uzmanından oluşan ekip olacaktır.

Tedavi uygulamanız sırasında herhangi bir ses, ışık görmeyecek veya koku duymayacaksınız. Tedavi canınızı yakmayacaktır ve hiçbir şey hissetmeyeceksiniz. Tedavi makineleri çok büyük olmalarına ve çalışırken gürültü yapabilmelerine rağmen, gevşemeye ve normal şekilde nefes alıp vermeye çalışın. Cihaz etrafınızda dönebilir ancak size çarpmayacak veya dokunmayacaktır. Pozisyonunuz ayarlandıktan sonra, tekniker size tedavinin bittiğini söyleyene kadar kıpırdamamanız gerekir. Her tedavinizde aynı pozisyonda olacaksınız. Masadaki pozisyonunuz ayarlandığında tekniker odadan çıkar, odanın kapısını kapatır ve sizi kapalı devre televizyondan izler. Tedavi sırasından radyoterapi teknikerleri siz bu kamera aracılığı ile görebilir ve duyabilirler. Herhangi bir ihtiyaç durumunda elinizi kaldırmanız veya normal ses ile seslenmeniz halinde odaya girilecek ve yardımcı olunacaktır. Radyoterapi sırasından, odada mikrofon sistemi mevcut olup, ihtiyacınız halinde sizinle sesli olarak iletişime geçebilirler.

Tedavinin kendisi kısadır ve sadece birkaç dakika sürer, fakat işlemler bitene kadar tedavi odasında 15-30 dakika kalmanız gerekebilir. Tedavileriniz öncesi kalite kontrol yapılması amacı ile dijital film veya tomografi çekilmekte olup, bu işlem görüntü kılavuzluğunda radyoterapi olarak tanımlanmaktadır. Tedaviniz tamamlandıktan sonra terapistler sizin kalkmanız ve tedavi odasından çıkmanıza yardımcı olacaklardır. Üzerinizde herhangi bir radyasyon taşımayacaksınız. Bu aşamadan sonra günlük aktivitelerinie devam edebilirsiniz.

Tedaviniz ile eş zamanlı olarak kemoterapi uygulanmaktadır. Kemoterapi radyoterapinin etkinliğini arttırmak amacı ile bazı tümör tiplerinde önerilmektedir. Günlük, haftalık veya üç haftada bir olarak verilmektedir. Bu uygulamanın radyoterapi seansı ile zamanlamasını mutlaka doktorunuza sorunuz. Doktorunuz tedavi sırasında size haftalık olarak görecek olup, bu dönemde kan tahlileri veya fizik muayene ile değişimleri kaydedecektir. Eğer tümörünüzde değişik olur ise yeniden simülasyon yapılabilmektedir. Bu konuda doktorunuz size yönlendirecektir.

Tedavi sırasındaki değişiklikler

Tedavi sırasından oluşabilecek yan etkileri doktorunuz size anlatacaktır. Yorgunluk, iştah kaybı, cilt irritasyonu genel yan etkilerden birkaçı olarak sayılabilir. Uzun dönem yan etkilerin oluşabilmesi için ayları-yılları kapsayan uzun zaman periyorduna ihtiyaç vardır. Bu etkiler konusunda bilgilendirileceksiniz ancak oluşması için uzun yıllar geçmesi gerektiğini akılda tutmalısınız.
Tedavi sırasında ekipte bulunan hemşire ve doktora, tedavi başladıktan sonra hissettiğiniz değişiklikleri net olarak ifade edip, radyoterapiye bağlı olup olmadığını lütfen öğreniniz.

Tedavi sırasında gelişebilecek yan etkiler açısından öneriler

· Tedavi alanını ılık su ve nemlendirici sabun ile yıkayınız: Yumuşak dokunuşlar kullanın ve keseleme yapmayınız.

· Cildinizi yumuşak dokunuşlarla kurulayınız.

· Tedavi alanınızı nemlendirmek için, tedaviden sonra krem kullanabilirsiniz.

 Elektrikli traş makinası tüylerin alınması için kullanılabilir.

· Sıkı ve pamuklu olmayan giysiler kullanmayın. Tedavi alanında sürtünme yaratacak giysilerden kaçının.

· Cildiniz direkt güneş ışınlarından koruyunuz. Tedavinizi boyunca, güneşte kalmanız zorunluysa tedavi gören bölgeyi örtün. Radyasyon tedavisi bittikten sonra, tedavi gören bölgeye 30 veya daha yüksek SPF (güneşten korunma faktörü) dereceli güneş kremi sürün.

· Tedavi sırasında kilonuzu korumanız istenecektir. İstahınızda azalma hissedebilirsiniz. Özellik proteinden zengin beslenmeniz, yan etkilerinde hızla iyileşmesi açısından önemlidir. Bu dönemde ek vitamin veya bitkisel desteklerini lütfen doktorunuz veya hemşirenizle konuşmadan almayınız.

· Bol sıvı alımı önemlidir. Özellikle içilen çay, limonata gibi benzeri sıvılar suyun yerini tutmamaktadır.

· Düşük enerji hissiniz olabilir. Tedavi sırasında calışıyorsanız, iş temponuzu hafifletebilirsiniz. Bu dönemde arkadaşlarınız ve aile üyelerinizin size yardımcı olmasına izin verin. Hafif düzeyde yürüyüşler, egzersiz sizin daha az yorgun olmanızı sağlayabilir.

· Radyoterapi tedavi alanında saç ve tüylerin kaybına yol açabilir.

· Tedavi süresinde seksüel aktivitenize doktorunuz aksini söylemediği sürece devam edebilirsiniz. Bu dönemde güvenilir bir doğum kontrol yöntemi kullanmanız önemlidir.

· Kanser sahip kişi ve ailesinde normal olarak bazı endişeler ve negatif düşünceler olabilir. Herkesin strese vereceği yanıt farklı olmakla birlikte, bu endişe günlük yaşantıyı etkileyebilmektedir. Bu konuda konuşmak, bu dönemin daha kolay geçirilmesine yardımcı olabilir.